Dla muzułmanów chrześcijaństwo jest jedną z trzech religii objawionych. Choć nastąpiła ona po judaizmie, podobnie jak religia żydów nie zawiera pełni objawienia, gdyż ta znajduje się jedynie w islamie, ostatniej, najdoskonalszej religii, będącej zwieńczeniem wszystkich dotychczasowych objawień.

Ponieważ chrześcijaństwo istniało w momencie powstawania islamu, w Koranie i hadisach możemy znaleźć wyraźnie nakreślony obraz tej religii, jednak wizerunek ten nie jest jednoznaczny.

Przede wszystkim chrześcijaństwo ukazane jest jako wiara w Jedynego Boga. Chrześcijanie jako wierzący w Niego mogą dzięki swej wierze oraz wierności jej stanowić wzór dla muzułmanów. Koran mówi o nich, w większości przypadków razem z żydami, jako o „ludziach Księgi” (ahl al-kitab), czyli posiadających objawione przez Boga Pismo Święte, ludziach pobożnych, którzy dostąpią zbawienia (85:4–8, 18:9–26). Jednak inne sury, szczególnie późniejsze, ukazują odmienne podejście do chrześcijan i ich wiary, które jest następstwem konfliktów. Znaleźć można następujące zarzuty przeciw chrześcijaństwu: podział na zwalczające się ugrupowania, kult grobów, obrazów i świętych, utrzymywanie duchowieństwa, które zbyt dużo kosztuje, spożywanie pokarmów nieczystych (wieprzowina i alkohol), odrzucenie Mahometa i nieuznanie jego roli wysłannika Bożego.

Koran twierdzi, iż pisma objawione chrześcijan, podobnie jak i żydów, zawierają w sobie słowo Boże, ale chrześcijanie źle je interpretują, gdy twierdzą na przykład, że Jezus był synem Boga, umarł na krzyżu, gdy zaprzeczają, że Pisma te zapowiadają przyjście ostatniego, najdoskonalszego z wysłańców Bożych, Mahometa (4:171). Niezgodna z muzułmańskim objawieniem wiara chrześcijan bierze się z faktu, że nie tylko źle interpretują oni swoje święte księgi (3:187, 5:47), ale, jak można zrozumieć pewne fragmenty Koranu, sfałszowali teksty tych ksiąg (czy też posiadają tylko ich część: 4:44, 51). Negatywnie postrzegana jest przez Koran wiara w Trójcę św. (5:73–74; uznawana za największe wykroczenie, czyli politeizm, dodawanie Bogu towarzyszy, tzw. szirk – 4:48).

Ogólnie rzecz biorąc, można wyróżnić następujące postawy muzułmanów wobec Biblii:

odrzucenie jako niewiarygodnej (najbardziej skrajne podejście reprezentował Ibn Hazm, zm. 1063),

uznanie z zastrzeżeniami, iż fragmenty zostały dodane lub zniekształcone (np. Al-Dżuwajni, zm. 1085),

uznanie z podkreśleniem konieczności właściwej interpretacji (np. przypisywany Al-Ghazalemu, zm. 1111).

Żadna z nich nie jest w sposób konieczny związana z jakąś konkretną epoką historyczną.

W późniejszych surach następuje także wyraźne oddzielenie chrześcijan od żydów (2:113), których obraz jest zdecydowanie gorszy, ponieważ nie uwierzyli oni w Jezusa (3:55), są zawzięci we wrogości (5:82) i prześladowali Marię m.in. z powodu dziewiczego poczęcia Jezusa, w które nie uwierzyli. Współcześnie wizerunek żydów jest w świecie muzułmańskim znacznie bardziej negatywny niż był w przeszłości, a wynika to z konfliktu izraelsko-palestyńskiego¹.

W hadisach chrześcijaństwo także postrzegane jest jako monoteizm o tych samych podstawach wiary w Jedynego Boga. Natomiast w praktyce życia społecznego ukształtował się obraz chrześcijan jako stojących niżej od muzułmanów, gdyż wiara w Mahometa, ostatniego z szeregu proroków, jest lepsza niż wiara w Jezusa-proroka.

Hadisy zawierają praktyczne wskazówki na temat traktowania chrześcijan. Jeśli nie walczyli oni z wyznawcami islamu, mogli spokojnie żyć i praktykować swoją wiarę jako objęta ochroną, podporządkowana mniejszość religijna (ahl az-zimma), zobowiązana do płacenia podatku pogłównego (dżizja), który był odpłatą za ochronę (to wywodzi się już z Koranu – 9:29). Nie należy ich jednak zmuszać do zmiany wiary, nawrócenie „ludzi Księgi” musi się dokonać pokojowo, np. na drodze przykładu. Zawarte w hadisach wypowiedzi na temat chrześcijan także nie są jednoznaczne: raz pozytywne (są pobożni, wierzą w jednego Boga), raz negatywne (dzielą się na sekty, fałszują swoje święte księgi, nie są wierni słowu Bożemu, czczą groby i obrazy).

Teologowie muzułmańscy podobnie jak Koran i hadisy nie są zgodni w swych zapatrywaniach na chrześcijaństwo – islam nie jest wszak jednolity, brak mu jednej zwierzchności, stąd wśród muzułmanów występuje wiele odmiennych poglądów na różne sprawy. Tak było u teologów klasycznych, jest tak i u współczesnych.

Fundamentalistyczni myśliciele, jak Raszid Rida (1865–1935) czy Sajjid Kutb (1903–1966), twierdzili, że chrześcijaństwo to zamaskowany politeizm i zbudowane jest na błędach, złej interpretacji i sfałszowaniu Starego i Nowego Testamentu. Przekonania te były wynikiem osobistych doświadczeń związanych ze światem chrześcijańskim i rozczarowaniem kulturą zachodnią. Jednak poglądy te odrzucane są przez większość muzułmanów, choć znajdują czasem poklask wśród niewielkiej grupki różnego rodzaju fundamentalistów muzułmańskich.

Są także uczeni i teologowie muzułmańscy, dla których nie ma wątpliwości, że chrześcijanie wierzą w jednego Boga i nie uprawiają szirku (czyli politeizmu, nie dodają Bogu towarzyszy), nie są zatem niewiernymi (kuffar). Choć nieco różnią się w swych poglądach, to widzą konieczność podejmowania dialogu z chrześcijanami na zasadach równości i wzajemnego szacunku. Są to tacy uczeni starszego już dziś pokolenia, jak Muhammad Arkoun, Abd al-Majid Charfi, Muhammad Talbi czy Mahmud Ayoub. Znają oni chrześcijaństwo ze źródeł chrześcijańskich, wyrażają się pozytywnie o stosunku Soboru Watykańskiego II do islamu i muzułmanów, a także widzą potrzebę wypracowania nowego podejścia do chrześcijaństwa, które uwzględniałoby współczesną sytuację we wzajemnych kontaktach i nie opierałoby się na średniowiecznych polemikach antychrześcijańskich.

Mimo zróżnicowanego obrazu chrześcijaństwa, w praktyce kontaktów między wyznawcami obu religii widać jednak było od początku szacunek dla chrześcijan jako monoteistów i „ludzi Księgi” oraz do ich wierzeń (przy uznaniu islamu za najlepszą religię). Muzułmanie obdarzają szacunkiem każdego, kto szczerze wyznaje swoją wiarę i jest pobożny, zatem wierzący chrześcijanie w większości przypadków, także przez zwykłych ludzi, są postrzegani pozytywnie i spotykają się z życzliwym nastawieniem do swych praktyk religijnych.

(asn)